खुला विश्वविद्यालय यो अवस्थाको कारण

स्थापनाको ६ वर्षमा नै नेपाल खुला विश्वविद्यालय (एनओयू) पक्षघातको अवस्थामा पुग्नु मूल कारण दलीय आधारमा हुने पदाधिकारी नियुक्ति नै हो । दलीय भागबन्डा नमिल्दा कहिले नियुक्त हुनै समय लाग्छ भने कहिले नियुक्त भएका पदाधिकारीले पनि राजनीतिक लाइन नमिलेर काम गर्दैनन् वा गर्न सक्दैनन् ।

अहिलेका उपकुलपति ९ महिना र रजिष्टार ८ महिना ढिला नियुक्त भएका थिए । उपकुलपति प्रा.डा.शिलु मानन्धर बज्राचार्य नेपाली कांग्रेस र रजिष्टार डा.गोविन्द सिंह विष्ट माओवादी निकट हुन् ।

नेपाल खुला विश्वविद्यालय ऐन, २०७३ अनुसार कार्यकारी परिषद्ले डीन नियुक्त गर्नुपर्छ । तर, कार्यकारी परिषद् (उपकुलपति, रजिष्टार, सभाका महिला सदस्यहरूबाट एक जना, शिक्षकहरूमध्येबाट एक जना र उपकुलपतिले तोकेको डीन एक जना हुनुपर्नेछ) उपकुलपति र रजिष्टार फरक दलका भएकाले भागबन्डा नमिलेर लामो समय डीन नियुक्ति हुन सकेको छैन । डीन नियुक्त हुन नसक्दा कार्यकारी परिषद्को बैठक पनि बस्न सकेको छैन ।

ग्रामीण क्षेत्रका सामान्य नागरिकको पहुँचमा उच्च शिक्षा पुर्‍याउने अभिप्रायले खोलिएको विश्वविद्यालय राजनीतिक खिचातानीले एक वर्षसम्म डीनविहीन हुनु दुखद् भएको प्रा.डा.सुरेशराज शर्मा बताउँछन् ।

सामाजिक विज्ञान तथा शिक्षाका पूर्व डीन प्रा.रामचन्द्र पौडेल राजनीतिक नियुक्तिले विश्वविद्यालय बिग्रेको सबैसामु स्पष्ट रहेको बताउँछन् । ‘दलीय भागबन्डा नमिलेर डीन नियुक्त हुन नसकेको स्पष्टै छ’ उनी भन्छन्, ‘यसमा अरू कारण देखाउनुपर्ने अथवा भन्नको लागि कूटनीतिक भाषा प्रयोग गर्नुपर्ने जरूरी म देख्दिनँ ।’

देशको कुनै पनि स्थानमा कुनै पेशा–व्यवसाय गर्दै उच्च शिक्षा हासिल गर्न चाहनेका लागि वरदान सावित गर्न खुलेको विश्वविद्यालयलाई दलीय राजनीतिले लथालिंग बनाएको उनी बताउँछन् ।

‘कुलपति नै मुख्य जिम्मेवार’

नेपालमा खुला विश्वविद्यालय खोल्नुपर्छ भनेर वकालत गर्ने, यसका लागि योजना र पाठ्यक्रम बनाउनेमध्येका एक प्रा.डा.विद्यानाथ कोइराला कुलपतिले नै एनओयूलाई यो हालतमा पुर्‍याएको बताउँछन् । ‘अहिलेकी उपकुलपति कुलपतिको चाहना विपरीतकी हुन्’ उनी भन्छन्, ‘त्यसैले काममा सहयोग भएन । उपकुलपतिले कुलपतिलाई मिचेर जान सक्ने अवस्था पनि हुँदैन ।’

पदाधिकारी सिफारिस समितिले उपकुलपतिमा कांग्रेस निकट प्रा.डा.शिलु मानन्धर बज्राचार्य, नेकपा (एमाले) निकट प्रा.डा. इन्द्रबहादुर कार्की (स्वास्थ्य तथा प्रविधि संकायका पूर्व डीन) र प्रा.डा.मनप्रसाद वाग्लेलाई सिफारिस गरेको थियो ।

सूचीमा नेकपा (माओवादी केन्द्र) निकट कोही नपरेपछि विश्वविद्यालयको कुलपति रहेका शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री देवेन्द्र पौडेलले यी तीनबाहेक अर्को पनि नाम सिफारिस गर्न भनेर केही समय अड्काएका थिए । उनी सरकारको नेतृत्व गरिरहेको कांग्रेसको दबावका कारण प्रा.डा.बज्राचार्यलाई नियुक्त गर्न बाध्य भएका थिए ।

कुलपति मन्त्री पौडेलले असहयोग गर्दा उपकुलपति प्राविधिक समस्यामा परेको देखिएको प्रा.डा.कोइराला बताउँछन् । ‘त्यसमाथि रजिष्टार पनि कुलपतिकै दल माओवादीका छन् ।’

reference:

https://www.onlinekhabar.com/2022/07/1152176