बिर्सनलायक इतिहास

पछिल्ला तीन वटा (२०७४, २०७० र २०६४) चुनावमा भएको वातावरण बिर्सनलायक रहेको बताउँछन् राजनीतिशास्त्रका अध्यापक विष्णु दाहाल ।

‘त्यही तीन वटा चुनावले मुलुकलाई नयाँ शासन व्यवस्था अनुसार संस्थागत गर्दै ल्यायो । जनताले आफ्नो संविधान आफैं लेख्ो, आफ्नो व्यवस्था आफैं निर्धारण गरे र त्यसलाई कार्यान्वयनमा लैजाने काम पछिल्ला तीन चुनावले नै गरे’ दाहाल भन्छन्, ‘तर उज्यालोको पछाडि अँध्यारो हुन्छ भने झैं यी तीनवटै चुनाव हुँदाको वातावरण भने निकै त्रासमय, भययुक्त रहृयो, जुन बिर्सनलायक छ ।’

हुन पनि २०७९ को चुनावसम्म आइपुग्दा अहिले मुलुकमा वर्तमान राज्य सत्ताले गराएको चुनावका विरुद्धमा अभियानबद्ध भएर कोही पनि विरोधमा उत्रिएको छैन । अथवा अहिले मुलुकमा भएका कुनै पनि दलले निर्वाचन बहिष्कार, प्रतिकार वा अवरोध गर्ने आधिकारिक निर्णय गरेको सार्वजनिक जानकारीमा छैन ।

यसरी पछिल्ला तीनवटै चुनावमा वातावरण त्रासमय हुनु र अहिले नहुनुका पछाडि विविध कारण देख्छन् अध्यापक दाहाल ।

उनले भने, ‘द्वन्द्व समाधानका लागि संविधानसभा चुनावमा गइयो । तर, पहिलो संविधानसभामा द्वन्द्वबाट आएका पात्रहरूका विषयमा धेरै थाहा थिएन । द्वन्द्वको धङधङी थियो, चुनावका बेला पनि बम पड्किए । गोली चले । त्यो अवस्था दोस्रो संविधानसभामा केही कम भयो । संविधान जारी भएपछि पनि असन्तुष्ट पक्षले चुनावी वातावरण राम्रो हुन दिएनन् । तर, अहिले अवस्था फेरिएको छ ।’

२०७० को दोस्रो संविधानसभाको सुरक्षा तयारीमा संलग्न नेपाल प्रहरीका तत्कालीन प्रहरी महानिरीक्षक कुवेरसिंह राना त्यसबेला विभिन्न भूमिगत र अर्धभूमिगत समूहका गतिविधि सुरक्षा चुनौतीको रूपमा रहेको सम्झन्छन् । राना भन्छन्, ‘त्यसबेला विभिन्न समूह थिए, जो चुनाव बिथोल्न चाहन्थे ।’

गृह मन्त्रालयका एकजना अधिकारीका भनाइमा २०७४, २०७०, २०६४ मा भएका चुनावका बेला सुरक्षा निकायले सामना गरेको चुनौतीलाई विश्लेषण गर्ने हो भने हतियारसहितका भूमिगत समूह र तिनबाट हुने गतिविधि मुख्य चुनौती थिए ।

२८ चैत २०६४ मा भएको संविधानसभाको पहिलो चुनावमा तत्कालीन विद्रोही नेकपा माओवादी हतियारसहित चुनावमा सहभागी भएको थियो । ४ मंसिर २०७० मा संविधानसभाको दोस्रो चुनाव हुँदा माओवादीबाटै फुटेका पार्टीहरूसँग हतियार थियो । सरकारी रेकर्ड अनुसार त्यसबेला हतियारसहितका समूहको संख्या १०० हाराहारीमा थिए ।

reference:

https://www.onlinekhabar.com/2022/05/1122842