नेपालमा लैङ्गिक समानतामा लगानी बढाउन निजी क्षेत्रको प्रमुख भूमिका आवश्यक

२९मार्च २०२४, काठमाडौं  
संयुक्त राष्ट्रसंघले मार्च महिनालाई अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवसको रुपमा लिदै निजी क्षेत्रको प्रमुख भूमिकालाई लैगिंक समानाताको प्रवर्द्धन गर्न जोड दिएको छ । 
संयुक्त राष्ट्रसंघले ग्लोबल कम्प्याक्ट नेपाल, इन्टरनेशनल फाइनान्स कर्पोरेशन, नेपाल स्टक एक्सचेन्जसंग   साझेदारी गर्दै सामुहिक घण्टी बजाउदै लैङ्गिक समानताका लागि लगानी गर्न निजी क्षेत्रलाई जोड दिएको हो ।
कार्यक्रममा प्रमुख अतिति तथा महिला, बालबालिका तथा जेष्ठ नागरिक मन्त्री भगवती चौधरीले महिलाको लगानीलाई तीव्रता दिँदै लैङ्गिक समानतालाई अगाडि बढाउने अवसरको विकास गर्ने प्रतिवद्धता गर्नुभयो । 
कार्यक्रममा बोल्दै मन्त्री चौधरीले सबै तहमा हुने लैंगिक विभेदलाई न्यूनीकरण गर्न महिलामा लगानी गर्न सबैलाई आग्रह गर्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “मन्त्रालयले आफ्नो बजेटको ४२ प्रतिशत महिलालाई सीप विकासमार्फत सशक्तिकरण गर्न विनियोजन गरेको छ, जसले महिलाको आर्थिक सशक्तिकरणमा वृद्धि हुनेछ । उहाँले, हामीले बजाएको घण्टीले हामी सबैलाई हरेक दिन महिलामा लगानी गर्न र लैङ्गिक समानताको प्रवर्द्धन गर्न सम्झाउने काम गर्नेछ, भन्नुभयो ।
घण्टी बजाएर सुरु भएको कार्यक्रममा विभिन्न क्षेत्रका प्रतिनिधिहरुले महिलामा लगानी र लैङ्गिक समानतालाई अगाडि बढाउने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका थिए । “महिलाको आर्थिक सशक्तिकरण समानताको प्रश्न मात्र होइन समग्र समाजको हित र दिगो आर्थिक वृद्धिका लागि आवश्यक छ ।
नेपालका लागि फिनल्याण्डका राजदूत एचई रिना–रिक्का हेक्काले, बलियो लोकतन्त्र र अर्थतन्त्र निर्माण गर्दा लैङ्गिक समानतामा सफलतापूर्वक लगानी गरेको देशको उदाहरण फिनल्याण्ड आफैं हो बताउनभयो । उहाँले नेपालको आगामी  समावेशी आर्थिक रूपान्तरणको आवश्यकतालाई जोड दिन्छ – महिलामा लगानी बढ्नेछ भन्नुभयो । 
सहभागीहरूलाई स्वागत गर्दै युएन वुमनका कन्ट्री रिप्रेजेन्टेटिभ, प्याट्रिसिया फर्नान्डेज–पाचेकोले “महिलाहरूमा लगानी गर्नु सही काम मात्र होइन, बुद्धिमानी निर्णय पनि हो भन्नुभयो । कार्यक्रमको सन्दर्भमाथी, प्रकाश पार्दै उहाले, महिलामा लगानी बढेसँगै उत्पादकत्व, नाफा र दक्षता पनि बढ्ने बताउनुभयो । 
महिलाको स्थितिमा आयोग (ऋक्ध्टड को विश्वव्यापी भेलाको निष्कर्षसँग मिलाएर, हामी सबै क्षेत्रहरूलाई यसमा सामेल हुन आग्रह गर्दछौं। ” अनुसन्धानले देखाउँछ कि समावेशी र लैङ्गिक–विविध बोर्डहरू र वरिष्ठ नेतृत्व भएको राम्रो वित्तीय र गैर–वित्तीय कार्यसम्पादनसँग समग्र कम्पनीको वृद्धि र परिवर्धित वातावरणीय, सामाजिक र शासन वा भ्क्न् अभ्यासहरू र नीतिहरूमा योगदान पुर्याउने सकारात्मक रूपमा सहसंबद्ध छ । उहाँको निष्कर्ष थियो । 
“जलविद्युत जस्ता गैर–परम्परागत क्षेत्रहरूमा लैङ्गिक विविधता र समानतालाई अगाडि बढाउन लक्षित र राम्रोसँग अनुकूल हस्तक्षेपहरूले विश्वभरका कर्मचारी, व्यवसाय र क्षेत्रहरूमा शुद्ध सकारात्मक प्रभाव साबित गरेको छ,“ भुटानका लागि आईएफसी कन्ट्री म्यानेजर मार्टिन होल्टम्यानले भने ।
“यसले लैङ्गिक समानतालाई अगाडि बढाउनमा देशको प्रगतिलाई छिटो बनाउँछ, अनुमानित ४३ बिलियन वा द्दण्द्दछ सम्म यसको न्म्ए मा ढ।द्द प्रतिशत वृद्धि हुने अनुमान गरिएको छ।“

औपचारिक रोजगारीको सबैभन्दा ठूलो चालकको रूपमा, नेपालमा रोजगारी र लैंगिक अन्तरलाई सम्बोधन गर्न निजी क्षेत्रको प्रमुख भूमिका छ । सेन्ट्रल ब्यूरो अफ द स्ट्याटिस्टिक्सको २०२१ मा ‘वुमन इन बिजनेस’ सम्बन्धी विश्लेषणात्मक प्रतिवेदनले पुरुष व्यवस्थापकको ७०.३ प्रतिशतको तुलनामा २९.६ प्रतिशत महिला प्रबन्धक रहेको खुलासा गरेको छ ।
नेपाल धितोपत्र बोर्डका कार्यवाहक अध्यक्ष डा. नवराज अधिकारीले “पुरुषको तुलनामा सख्या धेरै कम भए पनि हामीले परिवर्तन देख्न थालेका छौं, हामीले धेरै महिलाहरू स्वामित्व र व्यवसाय सञ्चालन गरेको देख्न थालेका छौं,” भने। “नेपाली महिला निस्सन्देह देशको अर्थतन्त्रलाई चलाउने केन्द्रीय शक्ति हुन् र आजको घण्टी बजाउने रणनीतिक लगानी मार्फत महिला सशक्तिकरण गर्ने हाम्रो प्रतिबद्धताको प्रतीक हो,“ उनले थपे। द्द यस वर्षको अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवसको विषयवस्तु महिलामा लगानी, द्रुत गतिमा कार्य गर्नको लागि स्पष्ट कल हो। स्टक एक्सचेन्जहरूले पारदर्शिता सुधार गर्न र लैङ्गिक सम्बन्धी डेटाको खुलासा गर्न, वित्तमा पहुँच बढाउन र महिलाहरूलाई सार्वजनिक बजारमा लगानी गर्न प्रोत्साहित गर्न मद्दत गर्न सक्छ।
ग्लोबल कम्प्याक्ट नेपालका कार्यकारी निर्देशक कृष्ण शाहले “नेपालको निजी क्षेत्रमा महिला सशक्तिकरण सिद्धान्त (ध्भ्एक्) अपनाउनु महत्त्वपूर्ण भन्नुभयो । यसका लागि उहाँले ग्लोबल कम्प्याक्ट नेपाल युएन वुमनसँगको साझेदारीमा सक्रिय रूपमा अगाडि बढिरहेको बताउुनभयो । उहाँले भन्नुभयो, “हाम्रो प्रयासलाई प्रवर्द्धन गर्न आवश्यक छ, किनकि हाम्रो वर्तमान दरमा महिलाको आर्थिक सशक्तिकरण र सहभागिताको सन्दर्भमा लैङ्गिक समानता हासिल गर्न १६९ वर्षभन्दा बढी समय लाग्नेछ, ”
कार्यक्रममा एफएनसीसीआईका पूर्व अध्यक्ष भवानी राणा र अग्रगामी उद्यमी ग्रेस रौनियारबीचको फायरसाइड कुराकानी पनि भएको थियो । कुराकानी महत्वाकांक्षी महिलाका प्रेरणादायी कथाहरू र लैङ्गिक समानताका लागि प्रगतिलाई गति दिन महिलाको नेतृत्वदायी भूमिकामा लगानीको महत्त्वबारे चर्चा गरिएको थियो ।