सिमान्तकृत समुदाय

पर्वतको कुश्माका कुमाल समुदायको भाषा, संस्कृति, परम्परा, मौलिक सीप र कलाकौशलता लोपन्मुख अवस्थामा पुगेको बताएका छन् । आफ्नो समुदायको स्थानीयपन भाषा सस्कृतिक गुम्ने खतरा बढेपछि आफ्नो अस्तित्व जोगाउन उनीहरुलाई हम्मेहम्मे परेका छन् । अल्पसङ्ख्यक र लोपोन्मुख जातिमा पर्ने कुमाल जाति अहिले विस्थापित हुँदै गएका छन् । उनीहरु करिब ५ सय वर्षदेखस् पर्वतको सदरमुकाम कुश्मा नगरपालिकामा बस्दै आएका  बसोवास गर्दै आएको अनुमान गरिएको छ । बाइसेचौबिसे राजाका पालादेखि बसोवास गर्दै आएको भनिएका कुमाल समुदाय कुश्माका भूपति मात्रै नभई माटाका भाँडाकुडा बनाउनमा गण्डकी क्षेत्रमै ख्याति प्राप्त छन् । कुमाल समुदायका अगुवा कुमालका अनुसार कुश्मा बजार क्षेत्रमा रहेको कुमाल टोलमा २० घरधुरी छ भने नगरपालिकाभर जम्मा २६ घरधुरी छ ।